Mozarts Gran Partita in de tuinen van Kasteel Duivenvoorde

Beschrijving

Een van de spectaculairste ontwikkelingen uit de 18^de eeuw is de emancipatie en duurzame bestendiging van de instrumentale muziek tegen het perspectief van de dominante vocale en theatrale muziek. Mozart leverde als kunstenaar een uitzonderlijke bijdrage op beide terreinen.

Het einde van de 18^de eeuw wordt ook gekenmerkt door de opkomst van ensembles van blaasinstrumenten. Vooral de Weense en Parijse blaasensembles uit de late 18^de en vroege 19^de eeuw waren legendarisch en werden intussen veelvuldig bestudeerd. Daaruit blijkt dat het repertoire van deze ensembles veelal bestond uit bewerkingen van bekende operamelodieën.

Vanderhagens Pièces d’Harmonie zijn een mooie illustratie van hoe men in de 18^de en 19^de eeuw populaire aria’s uit opera’s bewerkte voor andere bezettingen. Vanderhagens bewerking die tijdens dit concert wordt gespeeld, is afkomstig uit de opéra comique L’ Amant Statue van de Parijse componist Nicolas Dalayrac op een libretto van Desfontaines-Lavallée. Ze wordt vooral gekenmerkt door een enorme virtuoze behandeling van de soloklarinet.

Uit onderzoek blijkt dat Amand Vanderhagen een spilfiguur was in het Parijs muzikale leven ten tijde van de Franse Revolutie. Deze uitgeweken Vlaming was niet alleen een vooraanstaand componist en uitvoerend musicus, maar stond ook als pedagoog mede aan de wieg van het Parijse conservatorium. Zijn composities zijn van een uitzonderlijke kwaliteit, en representatief voor de laat-classicistische muziek uit Frankrijk van de revolutionaire en Napoleontische periode.

Het Wienerblättchen kondigde voor 23 maart 1784 een "muziekconcert" aan, "waarop, naast andere goed gekozen stukken, een grote blaasmuziek van een zeer bijzondere soort, gecomponeerd door de heer Mozart, ten gehore zal worden gebracht". Het concert werd georganiseerd door hofklarinettist Anton Stadler - later een goede vriend van Mozart en de beoogde solist van al zijn grote klarinetwerken. Bij het stuk gaat het om het grootste werk voor blaasinstrumenten van Mozart: de Gran Partita. Dat toen gebruikelijke blaasoktet, de Harmonie bestaande uit twee hobo's, klarinetten, hoorns en fagotten werd uitgebreid met twee bassethoorns (lage klarinetten), twee hoorns en een extra contrabas, gaf de serenade KV 361 zijn bijnaam.

Omdat het werk relatief lang is, werden destijds slechts vier delen uitgevoerd. Maar het effect op het publiek was niet minder indrukwekkend. Het enthousiasme waarmee het werk werd ontvangen blijkt uit de dagboekaantekening van de Weense muziekliefhebber Johann Friedrich Schink: "Vandaag hoorde ik ook muziek met blaasinstrumenten, van Herr Mozart, in vier delen - schitterend en edel! Het bestond uit dertien instrumenten,... en aan elk instrument zat een meester - oh het gaf een effect - glorieus en groots, schitterend en nobel!"

Zelfs 200 jaar later heeft het nog niets van zijn aantrekkingskracht verloren: in de film Amadeus van Milos Forman had het Adagio van dit werk de dankbare taak Salieri's eerste ontmoeting met de muziek van zijn rivaal te onderstrepen.

De afgelopen jaren hebben wij al vaker openluchtconcerten met harmoniemuziek georganiseerd, maar wij hebben lang gewacht op de gelegenheid om u de Gran Partita aan te bieden. Nu doet zich eindelijk de gelegenheid voor: onder leiding van Vlad Weverbergh voert het Belgische ensemble Terra Nova Collective de Gran Partita uit in een extra concert op 12 september, en op een toepasselijke manier: in de tuin van het Kasteel Duivenvoorde.

Uitvoerenden

Terra Nova Collective