Met Sweelinck begon het

Beschrijving

In het programma van vandaag maken we een reis van onze jubilaris Jan Pieterszoon Sweelinck naar Johann Sebastian Bach.

Sweelinck, de organist van de Oude Kerk in Amsterdam, werd niet voor niets de "orgelmaker" genoemd. Hij had vele uitstekende leerlingen die op hun beurt belangrijke posten bekleedden in steden als Hamburg, Lübeck, Hannover of Stockholm. De door hen gestichte Noordduitse orgelschool beleefde zijn bloeitijd in de tweede helft van de 17e eeuw, vooral onder invloed van de Reformatie. Het leidt muzikaal via organisten als Scheidemann, Reincken en Buxtehude naar Bach.In katholieke gebieden zoals Zuid-Duitsland, Italië en Frankrijk bleef de geestelijke en artistieke invloed van Rome sterk, zodat de meeste werken nog steeds naar Italiaans voorbeeld werden gemaakt. Gescheiden van Rome ontwikkelden musici in de nieuwe protestantse gebieden stijlen die sterk verschilden van die van hun buren.

Anders Düben werd geboren in de buurt van Leipzig. Hij was een leerling van Sweelinck van 1614 tot 1620 voordat hij organist werd in de Zweedse hofkapel in Stockholm. Naast zijn activiteiten aan het hof, was hij ook organist. Anders Düben is de vader van de stichter van de beroemde Düben Collection, Gustaf, een van de leerlingen van Sweelinck. De familie stond in nauw contact met Dietrich Buxtehude. Veel van diens werken zijn bewaard gebleven in de Düben-collectie.

In 1607 kwam Samuel Scheidt van Halle naar Amsterdam om bij Sweelinck te studeren. Na zijn terugkeer werd Scheidt organist en later ook kapelmeester aan het hof in Halle. In tegenstelling tot veel andere Duitse musici, zoals Heinrich Schütz, bleef hij tijdens de Dertigjarige Oorlog in Duitsland en overleefde door les te geven en een reeks kleinere benoemingen, totdat het herstel van de stabiliteit hem in staat stelde zijn post als kapelmeester te hervatten. Scheidt was de eerste internationaal belangrijke Duitse orgelcomponist. Net als Johann Sebastian Bach later, stond hij bekend om zijn kennis van orgelbouw.

Met Johann Hermann Schein verlaten we de directe Sweelinck-kring. Schein kwam uit een dorp in de buurt van Dresden. Na de dood van zijn vader verhuisde zijn moeder met hem naar Dresden, waar hij zijn zangtalent kon ontwikkelen als alumnus in het jongenskoor van het hoforkest van Dresden en tot 1603 werkzaam was als diskantspeler. Tussen 1608 en 1612 studeerde hij rechten in Leipzig, maar zijn belangstelling ging meer uit naar poëzie en muziek, en hij begon te componeren. In 1609 publiceerde hij zijn eerste muziekwerk onder de titel Das Venus Kräntzlein, een werk voor vijf tot acht stemmen en met instrumentale stukken. In 1616 werd Schein benoemd tot cantor van de Thomasschool en stedelijk muziekdirecteur in Leipzig. 

Een van Scheins opvolgers en Bachs directe voorganger in het ambt van Leipziger Thomaskantor was Johann Kuhnau. Net als Schein studeerde Kuhnau naast zijn muzikale activiteiten ook rechten. Na de dood van Thomaskantor Schelle op 10 maart 1701 werd Kuhnau door zijn uitstekende reputatie als musicus en geleerde zonder aarzelen door het stadsbestuur van Leipzig tot zijn opvolger benoemd. In datzelfde jaar werd hij ook muziekdirecteur van de universiteit. 

Uitvoerenden

The Musica Antica Five o.l.v. Jörn Boysen